Where do they get their energy from?

Αυτή τη φορά δεν πήγα στο Βρετανικό Μουσείο.
Μέτρησα όμως τα πλακάκια της Oxford street σαράντα φορές (το κάθε πεζοδρόμιο)
Εκατό μέτρα σε πέντε ώρες.

Ο Καθηγητής με τις 240 δημοσιεύσεις και τις δύο γάτες


Από τότε που έφτασα σε τούτη τη χώρα, δεν μπορώ να αποφύγω τις συγκρίσεις. Για τα πάντα και με τα πάντα.

Πρόσφατα ήμουν καλεσμένος στο σπίτι ενός Καθηγητή του London King’s College. Καθότι δεν είμαι κανένας διάσημος ή σημαντικός άνθρωπος, θεώρησα την πρόσκληση σπουδαία τιμή αλλά και άγχος ταυτόχρονα.

Ακούστε λοιπόν:

Το δείπνο είχε κανονιστεί εδώ και δύο (!) μήνες. Φαντάζομαι ότι ο Προφέσορας θα ήταν πολύ πολυάσχολος.
Αλλά πολύ οργανωμένος. Κατ’ αρχάς με ρώτησε (με e-mail) αν θα ήθελα να δειπνήσω στο σπίτι του με τη σύζυγό του και λίγους καλούς φίλους. Έπειτα με ρώτησε ποιες από ορισμένες προτεινόμενες ημερομηνίες βολευόμουνα. Και τέλος μου έστειλε ένα mail για να με καθησυχάσει λέγοντας ότι τα πράγματα θα είναι πολύ casual και δε θα χρειαζόταν να φορέσω γραβάτα.
Καταλαβαίνετε βέβαια τι τρακ είχα, καθότι δεν είμαι σε καμιά περίπτωση συνηθισμένος σε όλα αυτά τα high class dinners και οι formalities με απωθούν. Γνωρίζοντας και το (παγκόσμιο) διαμέτρημα του Καθηγητή, σκεφτόμουνα το dinner και αγχωνόμουνα.

Απλώς για δική μου ενημέρωση έψαξα λίγο στο internet και είδα ότι ο Προφέσορας έχει 240 (διακόσιες σαράντα, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων) δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά… Πολλά από αυτά είναι invited papers, δηλαδή τον παρακαλούν να τους πει τη γνώμη του. Ενώ, επισημαίνω, εμείς οι κοινοί θνητοί όταν καταφέρνουμε μια δημοσίευση αραιά και που, χοροπηδάμε από τη χαρά μας για κανα μήνα. Δε θα μιλήσω για τα συνέδρια, τα consultations στην Κυβέρνηση, τα ερευνητικά προγράμματα κλπ κλπ κλπ.

Αυτός ο τύπος λοιπόν με κάλεσε να φάμε μαζί.

Φρόντισα να είμαι εκεί ΑΚΡΙΒΩΣ στην προκαθορισμένη ώρα και χτύπησα το κουδούνι στις οχτώ ακριβώς. Περιττό να πω ότι μέχρι τις οχτώ και πέντε είχαν φτάσει όλοι. Από τη στιγμή εκείνη άρχισαν οι εκπλήξεις.

Η απλότητα και η κλάση σε όλο το μεγαλείο. Το σπίτι απλό. Μερικά από τα αντικείμενα αρκετά ακριβά, αλλά όλα διακριτικά και απλά. Τίποτα κραυγαλέο ή επιδεικτικό.
Ο προφέσορας φορούσε ένα απλό και μάλλον παλιό σακάκι και πουλόβερ. Εγκάρδιος και γελαστός. Μιλούσε πάντα όμορφα και είχε μια καλή κουβέντα να πει για όλους. Προσιτός και χαλαρός. Απέφευγε να μιλήσει για τη δουλειά. Μαεστρικά κατηύθυνε την κουβέντα (επεμβαίνοντας ελάχιστα) σε εξωεπαγγελματικά θέματα – ταξίδια, θέατρο και κινηματογράφο (και συνειδητοποίησα πόσο απολίτιστος είμαι). Ακόμα και για το Ιράκ μιλήσαμε και για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Εξεπλάγην πόσο ευθύς και πόσο ειλικρινής είναι στις απόψεις του. Όταν δε η κουβέντα πήγαινε να παρεκτραπεί ή να γίνει ενοχλητική για μερικούς (όταν οι συνομιλητές προέρχονται από διαφορετικά και πολλές φορές αντίπαλα κράτη, μπορεί να συμβεί) επενέβαινε διακριτικά και χωρίς να το συνειδητοποιεί κανείς της έδινε και πάλι τη σωστή κατεύθυνση.
[Για ενημέρωσή σας είναι κατά του πολέμου – τα λεφτά να πάνε σε medications και infrastructure, είπε και υπέρ της επιστροφής των μαρμάρων – they are not ours , they go where they belong!!!]

Σέρβιρε ο ίδιος το κρασί. Δεν είμαι ειδήμων στα κρασιά, αλλά το ένα πρέπει να ήταν σαμπάνια μάλλον πολύ καλής ποιότητας και το άλλο λευκό ελαφρύ πιθανότατα ελληνικό – και τα δύο εκπληκτικά.
Αστειευόταν με όλους και ιδίως με τη γυναίκα του. Δεν ήξερα κανέναν εκεί αλλά ένιωσα αμέσως οικεία, σπίτι μου.
Μου ζήτησε να τον λέω Ian. Αδύνατο βέβαια για μένα – είναι περίπου 55 και αξιοσέβαστος κύριος. Αρκέστηκε στην προσφώνηση “prof”.

Ήταν ένα από τα πιο αναπάντεχα εκπληκτικά δείπνα που έχω πάει κι ας ήταν προσκεκλημένοι μερικοί φαινομενικά ετερόκλητοι άνθρωποι.

Ένοιωσα ότι οι σπουδαίοι άνθρωποι δεν είναι σπουδαίοι επειδή οι άλλοι τους μιλάνε στον πληθυντικό, επειδή κατέχουν μια σημαντική θέση ή επειδή πολλοί εξαρτώνται από αυτούς, αλλά επειδή έχουν άποψη, είναι έξυπνοι, απλοί και ειλικρινείς. Και κυρίως έχουν τη διάθεση να ΥΠΗΡΕΤΗΣΟΥΝ, όχι να ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΟΥΝ την εξουσία τους (όπως στο Ελλάντα…).

Η καλύτερη στιγμή όμως ήταν οι δύο γάτες του. Έχει λοιπόν ο Προφέσορας δύο εκπληκτικά γατιά. Όχι τίποτα εξωτικές και περίεργες ράτσες. Δύο κοινές γάτες, που όπως φαίνεται τον λατρεύουν. Ζητούσαν τα χάδια και την προσοχή του και τριγύριζαν διακριτικά στα πόδα του με τις ουρές σηκωμένες σαν κατάρτια. Σε καμία περίπτωση δεν έγιναν ενοχλητικές. Μετά το τέλος του δείπνου, σκαρφάλωσαν στα πόδια του γουργουρίζοντας και τεντώνοντας το λαιμό τους ηδονιζόμενες από το γαργαλητό κάτω από το πηγούνι.
Και ήταν μοναδική εικόνα ο σοφός και απλός Προφέσορας με τις γάτες του αγκαλιά. Μια βαθιά και γαλήνια φυσιογνωμία. Ήρεμη. Χωρίς τη σκιά του αρπακτικού.
Θα την πάρω μαζί μου αυτή τη στιγμή…

Δεν μπορώ να αποφύγω τη σύγκριση…

Δεν ξέρω τι γνώμη έχετε για τους Καθηγηταράδες μας στην Ελλάδα. Εννοώ τους μεγάλους, αυτούς του Πανεπιστημίου σε διάφορες σημαντικές σχολές.
Τους συγκρίνω με τον Προφέσορα εδώ. Στην απλότητα, την ευαισθησία, την ευθύτητα, την ειλικρίνεια, τη γαλήνη και τη δύναμη. Για να μη μιλήσω για την πραγματική αξία. Κυρίως όμως στη διάθεση να σε πλησιάσει, να καταλάβει τις ανάγκες σου και να σε βοηθήσει. Και μέσα από την πρόοδό σου να δικαιωθεί και ο ίδιος.

Και η σύγκριση είναι αμίλικτη.
Γιατί ποτέ τίποτα δεν αλλάζει;

Επίσκεψη στο Βρετανικό Μουσείο

Νομίζω ότι αν συνεχίσω έτσι, η επόμενη δουλειά μου θα είναι ξεναγός. Κάθε λίγο και λιγάκι να σου κάποιος φίλος ή γνωστός έρχεται και πρέπει να τον τριγυρίσω. Και να το Βρετανικό Μουσείο, και να το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, εδώ το Hyde Park, να και η Oxford Street, εδώ και τα Harvey Nichols κλπ κλπ κλπ. Το κακό είναι ότι έχω πάει σε όλα τα «βασικά» μέρη τριάντα φορές ενώ σε άλλα που δεν είναι τόσο μεγάλοι «κράχτες» ελάχιστες ή καθόλου.

Αυτή την εβδομάδα λοιπόν είχα την ευκαιρία να ξαναεπισκευτώ το Βρετανικό Μουσείο και μάλιστα τις ίδιες γνωστές πτέρυγες – τα μάρμαρα του Παρθενώνα και τα Αιγυπτιακά. Για χιλιοστή φορά.
Όμως αυτή η φορά – οφείλω να ομολογήσω - ήταν κάπως διαφορετική. Βλέπεις ο φίλος-επισκέπτης από την Ελλάδα ήρθε διαβασμένος. Και έτοιμος για όλα. Όταν δε αντίκρισε τα «Ελγίνεια», συγκινήθηκε και μάλιστα απόρησε που δεν ένιωσα κι εγώ το ίδιο. Βάλθηκε δε να μου εξηγεί την ιστορία του Παρθενώνα και πως τα μάρμαρα κατέληξαν εδώ.

Ακούστε λοιπόν την ιστορία.

Η τύχη των μαρμάρων του Παρθενώνα ακολούθησε την ιστορία του ναού, ο οποίος υπέστη καταστροφές από πυρκαγιές, λεηλασίες, βομβαρδισμούς και μετατροπές σε χριστιανικούς ή μουσουλμανικούς ναούς. Το 2ο αιώνα μ.Χ. μια πυρκαγιά προκάλεσε σημαντικές ζημιές (μεγάλο τμήμα του ναού ήταν ξύλινο). Τέσσερις αιώνες αργότερα, περισσότερες καταστροφές προκλήθηκαν όταν το μνημείο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό και τα κεντρικά γλυπτά του ανατολικού αετώματος αφαιρέθηκαν για να χτιστεί η κόγχη του ιερού. Επιπλέον, το 1687 μεγάλο μέρος του διακόσμου καταστράφηκε κατά το βομβαρδισμό της Ακρόπολης από το Μοροζίνι.

Τα περισσότερα όμως γλυπτά αφαιρέθηκαν από το λόρδο Έλγιν μεταξύ 1799 και 1812. Ο Έλγιν ήταν ο πρέσβυς της Μεγάλης Βρετανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και κάνοντας χρήση του κύρους της χώρας του κατάφερε να αποσπάσει την άδεια από τις μουσουλμανικές αρχές να αφαιρέσει ορισμένα τμήματα από τον αρχαίο ναό (δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα δηλαδή)
Ξήλωσε τη ζωφόρο του Παρθενώνα, τις μετόπες, τα αετώματα, μία Καρυάτιδα και έναν κίονα του Ερεχθείου. Για όλα αυτά πλήρωσε 35.000 λίρες στους Τούρκους και στους Αθηναίους δώρισε ένα ρολόι, που στήθηκε στην αρχαία αγορά (καταξοδεύτηκε).

Αφού λοιπόν ο φίλος μου μου ανέλυσε τη σχετική ιστορία, επεκτάθηκε στη διεκδίκηση ων γλυπτών από το Ελληνικό κράτος.

Τα επιχειρήματα αυτών που θέλουν να κρατήσουν τα μάρμαρα εκεί που είναι τώρα (πρακτικά η Διεύθυνση του Βρετανικού Μουσείου, δηλαδή) υποστηρίζουν ότι εάν τα μάρμαρα επιστρέψουν στην Αθήνα κινδυνεύουν από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Είναι βλέπετε γνωστό ότι η Πρωτεύουσά μας είναι η πιο βρώμικη ατμοσφαιρικά πόλη της Ευρώπης (μαζί με την Κωνσταντινούπολη νομίζω). Άλλωστε και το αρχικό επιχείρημα του Έλγιν ήταν παρόμοιο: ήθελε να τα διασώσει από τον αφανισμό και τους σχετικούς κινδύνους που διέτρεχαν τότε.

Να σημειωθεί ωστόσο (είπαμε, μου κουβαλήθηκε διαβασμένος) ότι σε κάτι ψηφοφορίες που έγιναν από το BBC μερικά χρόνια πριν, το Αγγλικό κοινό ψήφισε κατά 92% υπέρ της επιστροφής.

Η Ελλάδα διεκδικεί την επιστροφή των ευρημάτων για λόγους πολιτιστικής ταυτότητας.

Πρώτον επειδή η απομάκρυνση των μαρμάρων έγινε χωρίς την άδεια των Ελλήνων, καθότι η χώρα μας βρισκόταν υπό τουρκικό ζυγό. Οι Τούρκοι λίγο ή καθόλου ενδιαφέρον δεν είχαν καθότι δεν ήταν καν δικά τους. Ίσως δε είχαν και όφελος αφού απομάκρυναν ένα σύμβολο του Ελληνισμού από το προσκήνιο. Πολλοί σημερινοί Έλληνες χαρακτηρίζουν την απομάκρυνση των μαρμάρων «κλοπή».
Δεύτερον, είναι παράλογο τα μάρμαρα να βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά από εκεί που ανήκουν και από το λαό που τα δημιούργησε. Είναι αδικία να τα επιδεικνύουν άλλοι και όχι οι Έλληνες. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα είναι ένα από τα σύμβολα του Ελληνικού λαού. Θυμίζει αποικιοκρατία η ύπαρξή του σε άλλη χώρα από αυτήν που πραγματικά ανήκουν.
Τρίτον, μετά την κατασκευή του Μουσείου την Ακροπόλεως (θα γίνει που θα πάει…) το επιχείρημα περί ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν ευσταθεί καθότι ο αέρας θα καθαρίζεται καταλλήλως. Και επιπλέον τα μάρμαρα θα είναι ασφαλή πλέον καθότι θα φυλάσσονται.

Εκεί λοιπόν που άκουγα τους πύρινους λόγους του κολλητού μου ο οποίος δε μιλούσε καθόλου χαμηλόφωνα, να σου ένας τύπος ξεπροβάλλει δίπλα μας. Προφανώς είχε ακούσει για τι μιλούσαμε και θεώρησε απαραίτητο να επέμβει.
Ήταν κλασική Αγγλόφατσα και μιλούσε άπταιστα Ελληνικά, αν και με τη χαρακτηριστική προφορά.

Κατ’ αρχάς υποστήριξε υψώνοντας τη φωνή, δεν είναι κλοπή. Το τότε κράτος ερωτήθηκε και η άδεια ελήφθη. Αρμόδια όργανα που να εκπροσωπούν τους Έλληνες δεν υπήρχαν, αφού δεν υπήρχε Ελληνικό κράτος. Άρα η μεταφορά ήταν νομότυπη.

Ο δικός μου αιφνιδιάστηκε αλλά δε μίλησε.

Έπειτα, όπως είναι γνωστό,συνέχισε η Αγγλόφατσα, ήταν συνήθεια πολλοί επισκέπτες της Ακρόπολης να παίρνουν και ένα κομμάτι μάρμαρο μαζί τους για ενθύμιο. Χώρια που πολλοί Έλληνες εμπορευόταν τα μάρμαρα στην Ακρόπολη και αλλού και τα πουλούσαν στους ξένους. Κάτι που εξάλλου γίνεται και σήμερα. (Αυτό πόνεσε). Τι πιο φυσικό από έναν αρχαιολάτρη να θέλει να τα προφυλάξει. Στο Βρετανικό Μουσείο τα γλυπτά προφυλάχτηκαν για πολλά πολλά χρόνια από όλους αυτούς τους επιτήδειους.

Πολλά ξέρει αυτός σκέφτηκα – αλλά δεν το είπα φωναχτά. Στο μεταξύ, καθότι κανένας δε μιλούσε πλέον χαμηλόφωνα, διάφοροι περίεργοι άρχισαν να μαζεύονται γύρω-τριγύρω. Μερικοί έκαναν και σσσσσς! Για να σωπάσουμε. ΄Ήθελα να ανοίξει η γη και να με καταπιεί αλλά ο κολλητός μου είχε φουντώσει και κορώσει. Με δυσκολία τον κρατούσα να μην αρχίσει τον τύπο στις ψιλές. Παρόλα αυτά δεν έβλεπα και καμιά ανακρίβεια στα λόγια του. Και σα να μην έφτανε αυτό, συνέχισε ακάθεκτος.

Μετά, είπε, το περίφημο Μουσείο της Ακροπόλεως δεν έχει κατασκευαστεί ακόμα (σώωωωπα…) και επομένως τα μάρμαρα δε θα έχουν «σπίτι» εάν γυρίσουν. Θα κινδυνεύουν από τη μόλυνση διότι η Αθήνα έχει νέφος (ναι, το ήξερε και αυτό). Ενώ στο Βρετανικό Μουσείο τα μάρμαρα που είναι παγκόσμια κληρονομιά, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες (ο φίλος μου ήταν πλέον πράσινος του και έτοιμος να τον κατασπαράξει) φυλάσσονται και προστατεύονται.
Επίσης εδώ μπορεί να τα βλέπει περισσότερος κόσμος και να θαυμάζει τον Αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό. Ενώ στην Ελλάδα θα ήταν σίγουρα πιο απομονωμένα, ιδίως τα παλαιότερα χρόνια. Και σίγουρα λιγότερο ασφαλή από το Βρετανικό Μουσείο. Να μην ξεχνάμε ακόμα ότι η Ελλάδα υπέστη Κατοχή από τα Γερμανικά στρατεύματα και ποιος ξέρει τώρα που θα βρισκόταν τα μάρμαρα αν δεν είχαν μεταφερθεί για φύλαξη εδώ (στο Βερολίνο μήπως; ή μαρμαρόσκονη από τις συμμαχικές βόμβες;).

Χμμμμμ, σκέφτηκα. Ενημερωμένος. Δεν ήξερα τι να πρωτοθαυμάσω. Τα άπταιστα Ελληνικά του ή το πόσο διαβασμένος ήταν για το θέμα. Ο δε φίλος μου (που είναι και φιλόλογος τρομάρα του) είχε γουρλώσει τα μάτια και τον κοίταζε προσπαθώντας να εντοπίσει κατά που βρισκόταν η καρωτίδα του. Δεν κρατήθηκε και τον διέκοψε:

Ναι, τόσο καλά τα συντηρούσαν τα Ελγίνεια («Ελγίνεια», όχι «μάρμαρα» ή «γλυπτά» παρακαλώ. Θα μας απελάσουν, σκέφτηκα. Τώρα που αρχίζει και στρώνει και η δουλειά…) που προσπάθησαν να ξύσουν το φυσικό χρώμα, νομίζοντας ότι τα αγάλματα ήταν λευκά. Τόσο σχετικοί. Και προκάλεσαν ζημιές σε τουλάχιστον τέσσερα κομμάτια. Συνέβη το 1938-9 και το Μουσείο το έκρυβε 60 χρόνια! Για τι «φύλαξη» και «προστασία» μιλάμε; Σα δε ντρέπονται…

Είχε γίνει εκτός εαυτού πλέον και άρχισα να του τραβάω το μανίκι να ησυχάσει. Αλλά συνέχισε απτόητος υπερκαλύπτοντας με τη φωνή του τον άλλον που τόλμησε να προσπαθήσει να απαντήσει.

Μα είναι φυσικό να μη θέλετε να δώσετε τίποτα πίσω, Δε θα μείνει τίποτα εδώ. Αν δώσετε τα Ελληνικά στους Έλληνες, τα Αιγυπτιακά στους Αιγυπτίους, τα Βαβυλωνιακά στους Βαβυλώνιους (υπάρχουν ακόμη Βαβυλώνιοι;) και τα Ρωμαϊκά στους Ρωμαίους δε θα μείνει τίποτα εδώ. Θα κοιτάτε τους τοίχους.

Και καθώς ο υπεύθυνος του Μουσείου πλέον τον τραβούσε προς την έξοδο ("Follow me please sir") και εγώ ακολουθούσα σκυφτός και πατζαρόχρους, πέταξε και το τελειωτικό:

Εμείς θέλετε να σας πάρουμε το Big Ben;

Δε γύρισα να κοιτάξω πίσω. Η όλη κουβέντα με είχε όμως προβληματίσει. Βρε μπας και μας έκαναν χάρη τόσα χρόνια και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι; Αφού ούτε ένα απλό μουσείο δε μπορούμε να φτιάξουμε, θα μπορέσουμε να τα φυλάξουμε και να τα συντηρήσουμε όπως πρέπει; Και πώς τα ζητάμε τώρα πίσω, ύστερα από τόσα χρόνια; Είναι εύκολο για ένα ιστορικό Μουσείο να πει ξαφνικά μια μέρα «εντάξει δεν πειράζει, ελάτε να πάρετε τα καλύτερα κομμάτια μας, αυτά που μας έκαναν διάσημους και που δέχονται τους περισσότερους επισκέπτες κι αφήστε μας μπουκάλες»; Δεν τα πρυφύλαξαν από ύποπτες αγοροπωλησίες για σχεδόν δύο αιώνες; Κι άλλα πολλά πολλά ερωτήματα.

Ξέρω πάντως ότι ο επόμενος φίλος που θα έρθει από την Ελλάδα θα επισκεφτεί το Βρετανικό Μουσείο μόνος του.

Γενέθλια!









Γενέθλια σήμερα. Το βρέφος blog κλείνει το μήνα.
Σύντροφος σε στιγμές μοναξιάς και προβληματισμού αλλά και γέφυρα προς άλλους ενδιαφέροντες ανθρώπους με διάφορες απόψεις και αντιλήψεις.
Επίσης και μέσο γνωριμίας με internetικούς φίλους που βρίσκουν ίσως ένα μικρό νόημα σε αυτό που γράφω.
Ελπίζω να σας δω μια μέρα.
Ευγνώμων για όλα.